شطرنج جناح ها در دور دوم انتخابات

68 کرسی خالی، به دست آوردن اکثریت مجلس شورای اسلامی تا سال 99 و متعاقب آن کرسی ریاست بر نهاد قانونگذاری پاداش اردوگاهی است که بتواند در انتخاباتی که روز جمعه برگزار می‌شود، بیشترین جامعه رأی خود را پای صندوق‌ها بیاورد. در دور نخست انتخابات مجلس دهم، 86 نامزد از فهرست حمایتی اصلاح‌طلبان و حامیان دولت با عنوان «فهرست امید»، 64 کاندیدا از فهرست شورای ائتلاف اصولگرایان و 12 نفر از فهرست علی مطهری به نام «صدای ملت» انتخاب شدند. نتیجه‌ای که بالا بردن دست پیروز میدان را تا برگزاری دور دوم به تعویق انداخت؛ چرا که یک‌چهارم کرسی های پارلمان باقی مانده است که تکلیف برنده مبارزه، اکثریت مجلس و رئیس احتمالی نهاد قانونگذاری را تعیین می‌کند.

نیمه دوم انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی دهم اردیبهشت ماه برگزار می‌شود و مدعیان حاضر در عرصه رقابت تنها سه روز دیگر فرصت دارند حمایت 17 میلیون نفر را که واجد شرایط رأی هستند، به سوی خود جلب کنند. در جریان دور نخست انتخابات مجلس شورای اسلامی که هفتم اسفند سال گذشته برگزار شد، 221 نامزد توانستند بیش از یک‌چهارم آرای مأخوذه حوزه انتخابیه خود را کسب و کلید ورود به پارلمان را دریافت کنند و حال 136 کاندیدا مانده‌اند و دو اردوگاه انتخاباتی که با یک انگیزه مشترک و البته به دو شیوه متفاوت در تدارک مبارزه نهایی هستند. اردوگاه انتخاباتی اصولگرایان برخلاف دوره اول روزهای بی سر و صدایی را می‌گذراند و اگر تحرکی هست، دور از چشم رسانه‌هاست.

سکوتی که به اعتقاد طیفی از ناظران بیش از آن که متأثر از شوک نتیجه انتخابات تهران باشد، راهکاری نانوشته برای به دست آوردن کرسی‌های باقی مانده است و جبران صندلی‌هایی که به خاطر برخی تحرکات تبلیغاتی از کف این اردوگاه رفت. چه، شماری از تحلیلگران اصولگرا از جمله محمدرضا باهنر دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری، غلامرضا مصباحی مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز، حسن غفوری‌فرد عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی و سید مهدی طباطبایی استاد اخلاق- که اتفاقاً ایشان نیز از حاضران و ناظران شورای ائتلاف اصولگرایان بودند- یکی از دلایل شکست سنگین نامزدهای این جریان در پایتخت را ناشی از «تندروی»‌ها و ضد تبلیغ‌هایی دانستند که باعث باخت «ژنرال»‌ها به «فهرست اولی‌ها» شد.

بر پایه این اظهارات است که شماری از ناظران بر این باورند اصولگرایان به مدد این تجربه نه چندان ناخوشایند دست به عصا تر از دوره قبل حرکت می‌کنند. البته ائتلافی‌ها در گفت‌وگوهای اخیر خود تأکید کرده‌اند از ابتدا هم بنا نبوده چندان در کار شهرستان‌ها دخالت کنند و حال هم بر سر قول و قرار خود هستند و با این همه کمیته 7 نفره اصولگرایان مجلس بیکار ننشسته‌اند و با سفر به استان‌ها، تلاش می‌کنند شانس پیروزی نامزدهای تحت‌ حمایت‌شان را بالا ببرند. اما در اردوگاه انتخاباتی اصلاح‌طلبان و حامیان دولت اوضاع بسیار متفاوت است. چه، این جریان تلاش دارد انتخابات تهران را سرمشق دور دوم انتخابات مجلس قرار داده و آن گونه که خود گفته‌اند، انتخابات آتی را «تهرانیزه» کنند.

یک روز قبل از شروع مهلت یک هفته‌ای تبلیغات قانونی نامزدهای باقی‌مانده در میدان رقابت بود که محمدرضا عارف، در رأس نهاد انتخاباتی اصلاح‌طلبان و هواداران دولت از کارگزاران «ائتلاف امید» خواست انتخابات پایتخت را الگو قرار داده و با تأسی به آنچه در تهران اتفاق افتاد، پیروزی و اکثریت‌شان در مجلس دهم را تضمین کنند. سرمشقی که با اعتراض بلافاصله شماری از متولیان ائتلاف اصولگرایان مواجه شد. از جمله سید کمال سجادی سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری، سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد و شماری از مسئولان ستادهای انتخاباتی اصولگرایان در حوزه‌های انتخابیه‌ای که هنوز تکلیف نماینده‌شان در مجلس مشخص نیست، همچنین تعدادی از رسانه‌های منتسب به این جریان که با خرده گرفتن بر عارف، نسخه تجویزی او برای انتخابات دهم اردیبهشت را شبهه‌ناک خواندند.

سید محمد حسینی که در یک میتینگ انتخاباتی در گرگان سخن می‌گفت، اندکی پا را فراتر گذاشت و خطاب به حضاری که در مسجد حضرت رسول(ص) این شهر جمع شده بودند، گفت: «برخی گفتند که می‌خواهیم انتخابات را تهرانیزه کنیم؛ انگار که تهران، یک شهر توسعه‌یافته‌ و شهرستان‌های دیگر عقب‌مانده هستند و در مرحله اول نتوانستند با تهران همراهی کنند و حال با تمام قوا در مرحله دوم موج ایجاد شده را در کل کشور حاکم کنند... این سخن و عمل خود یک توهین به درک و شخصیت مردم شهرستان‌ها است که دارای قدرت فهم و تحلیل هستند و این گونه نیست که چشم بسته به فهرست خاصی رأی دهند.»

عکس‌العمل تند و تیز اصولگرایان عضو شورای ائتلاف و رسانه‌های خبری نزدیک به آنها، همچنین تلقی ویژه این گروه از سخنان رئیس شورای سیاستگذاری اصلاح‌طلبان، این سؤال را ایجاد کرد که براستی منظور محمدرضا عارف از «تهرانیزه» کردن انتخابات چه بود و پرسش اساسی‌تر اینکه آیا «ائتلاف امید» خواهد توانست به این ایده جامه عمل بپوشاند یا نه؟

«تهرانیزه» کردن چیست؟

به نوشته لغتنامه دهخدا، پسوند «یزه»، یکی از وندهایی است که اسامی چسبیده به خود را به صفتی متصف می‌کند و بر پایه این تعریف، مراد از «تهرانیزه» کردن انتخابات، عمل به الگویی همانند تهران است. بزرگ‌ترین حوزه انتخابیه مجلس شورای اسلامی که 30 کرسی در پارلمان دارد و پارلمانتاریست‌ها و گروه‌های مختلف سیاسی هم به لحاظ کمیت و هم به خاطر داشتن مرکزیت سیاسی، حسابش را از دیگر حوزه‌های انتخابیه جدا می‌کنند.

بر همین اساس است که در انتخابات ادوار گذشته مجلس شورای اسلامی، بازیگردانان سیاسی به جای معرفی فرادای نامزدهای مطلوب خود، جمعی از کاندیداهایی که با یکدیگر همسو و همفکر هستند را در قالب یک فهرست به جامعه رأی خود پیشنهاد داده و انتخابات در سایر حوزه‌های انتخابیه- بویژه شهرستان‌های کوچک- را به آرای «مطالبه‌ای» و «قومی» می‌سپردند؛ با این استدلال که در این نواحی رأی‌دهندگان بیش از مسائل سیاسی، براساس خواسته‌های محلی و منطقه‌ای و حتی ملاحظات خویشاوندی و قبیله‌ای میان نامزدها، خیرالموجودین را انتخاب می‌کنند. از سوی دیگر قریب 160حوزه از 222 حوزه انتخابیه سراسر کشور، تک نماینده‌ای هستند که ارائه فهرست در نیمی از مناطق را غیرممکن ساخته و جریان‌های اصلی سیاست را بر آن داشته تا در خوشبینانه‌ترین وضعیت به کلانشهرها گوشه چشم داشته باشند.

اما در جریان انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی، شرایط باعث شد مدعیان اصلی به گونه‌ای دیگر اندیشیده و عمل کنند. هرچند در انتخابات مورد اشاره در تهران و معدودی کلانشهر‌ها فهرست‌های حمایتی متعددی منتشر شد، اما رقابت اصلی میان دو فهرستی بود که یکی از سوی شورای ائتلاف اصولگرایان و دیگری از جانب حامیان دولت و اصلاح‌طلبان ارائه شد. با این توضیح که نامزدهای اصولگرا در چارچوب اسامی اعلامی شورای ائتلاف اصولگرایان منحصر نبودند و این جریان قریب به دو برابر سیاهه اعلام شده از سوی «ائتلاف»، کاندیدای حاضر در عرصه داشت که تا پایان رقابت‌ها در زمین ماندند و در اتفاقی نادر سه چهره اصولگرا که در مشی اعتدالی و حمایت از دولت مشترک بودند، در فهرست اصلاح‌طلبان و هواداران دولت یا همان «فهرست امید» گنجانده شدند.

رویدادهایی که اگرچه خطوط سنتی میان اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را کمرنگ و ضلع سوم «اعتدالگرا»‌ها و «مستقل»‌ها را به رقابت‌ها افزود، اما در نهایت به مبارزه انتخاباتی میان نامزدهای اصولگرایان و پشتیبانان دولت- اعم از اصلاح‌طلب، مستقل و میانه‌رو- تبدیل شد که از سوی دو اردوگاه شورای ائتلاف اصولگرایان و شورای سیاستگذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان هدایت و یاری شدند. دو هسته مرکزی که اگر چه عمده توش و توان خود را در تهران متمرکز کردند، اما از 221 حوزه دیگر غافل نشدند و نامزدهای مورد نظرشان را در چارچوب فهرستی کلی معرفی کردند. نتیجه انتخابات حوزه انتخابیه تهران اما همه برنامه‌ها و تدابیر گذشته را تغییر داد.

انتخاب هر 30 نامزد فهرست «ائتلاف امید» و شکست کامل و صد درصدی اصولگرایان ائتلافی و غیر ائتلافی از یکسو و توزیع معنادار آرای تهرانی‌ها در سه فهرست «امید»، «ائتلاف اصولگرایان» و «صدای ملت» مناسبات قدیمی را دگرگون کرد. براساس آمار اعلام شده از مبادی رسمی 30 منتخب نخست مردم پایتخت از لیست «امید»، 30 منتخب دوم به طور کامل از فهرست شورای ائتلاف اصولگرایان بود و درصد بالایی از 30 منتخب سوم نیز از نامزدهای «صدای ملت» بودند. آماری که نشان می‌داد تهرانی‌ها برای نخستین بار به صورت «لیستی» رأی داده‌اند. موفقیت‌های قابل توجه «فهرست امید» در سایر حوزه‌های انتخابیه هم مزید بر علت شد تا محمدرضا عارف خواستار «تهرانیزه کردن» انتخابات به معنای تشویق مردم به رأی دادن به نامزدهای تحت حمایت «فهرست امید» شد. ایده‌ای که می‌خواهد در حوزه‌های انتخابیه کم وسعت مؤلفه‌های سیاسی و جناحی را در کنار گزاره‌های بومی و فامیلی بگنجاند.

براساس همین انگاره بود که شورای سیاستگذاری اصلاح‌طلبان بعد از پیروزی کامل در تهران و کسب 86 کرسی در مرحله اول، فعالیت‌های خود را متوقف نکرد و با توسل به دو شیوه وارد گود بعدی شد. نخستین گام این نهاد برای دور دوم انتخابات مجلس، شناسایی نامزدهای مستقل با گرایش اصلاح‌طلبی در حوزه‌هایی بود که «فهرست امید» در آن نامزد نداشت. اصلاح‌طلبان و حامیان دولت توانستند در دو ماه گذشته موافقت بیش از یک سوم مستقل‌های حاضر در انتخابات دور دوم را به قرار گرفتن در «فهرست امید» مجاب کنند. شماری از این نامزدها حتی میثاقنامه این نهاد را امضا کرده و بنا دارند در صورت پیروزی و راهیابی به پارلمان، به عضویت «فراکسیون امید» دربیایند؛ دومین گام ائتلاف «امید» حمایت از نامزدهای اختصاصی دور اول و مستقل‌های همپیمان دور دوم با حضور در حوزه‌های انتخابیه‌ای است که اصلاح‌طلبان و حامیان دولت در آن کاندیدا دارند.

محمدرضا عارف و لشکری از چهره‌های اصلاح‌طلب و منتخبان دور اول انتخابات «فهرست امید» از ابتدای هفته جاری با سفرهای شهر به شهر، می‌کوشند مردم مناطق کوچک و بزرگ را برای رأی دادن به گزینه مطلوب خود ترغیب کنند. رویکردی که در صورت موفقیت می‌تواند مختصات حاکم در انتخابات مجلس در حوزه‌های انتخابیه کوچک را دگرگون کند. اما اینکه مردم این مناطق برای نخستین بار در انتخابات مجلس شورای اسلامی ملاحظات سیاسی را کنار دغدغه‌های بومی و قومی خود می‌نشانند یا دعوت اصلاح‌طلبان و حامیان دولت را بی جواب می‌گذارند، محتاج گذشت 5 روز است. چه دومین دور انتخابات مجلس دهم، جمعه آینده برگزار می‌شود و اگر شورای نگهبان و وزارت کشور همانند دور نخست عمل کنند، 24 ساعت بعد از اتمام رأی‌گیری می‌توان به این سؤال جواب داد که «سرنوشت ایده تهرانیزه کردن انتخابات مجلس، چه شد؟»

http://iran-newspaper.com/newspaper/page/6197/21/126521/0

ش.د9500043